Biography
La única información sobre el origen y la condición social de este trovador la ofrecen las rúbricas atributivas de los cancioneros, que le identifican como “burgués de Santiago”. Posiblemente comenzó su actividad literaria en tiempos de Alfonso X, pues la cantigadirigida por este rey a un cierto D. Airas parece ser la respuesta a otra que el autor enderezó a un rey de Castilla, seguramente el Sabio. La relación poética que mantuvo con el noble castellano Johan Vázquez de Talavera, trovador relacionado con la corte del rey Alfonso, avala asimismo la presencia de Johan Airas en este entorno cultural. La extensión de su cancionero, uno de los más prolíficos de la escuela trovadoresca gallega, y las informaciones que aportan algunos de sus versos sobre personajes y poetas del reinado de Sancho IV, indican que debió de seguir en activo al menos hasta finales de siglo. De hecho, bien pudiera ser el Johan Airas de Santiago que aparece en un documento de 1302 junto a su mujer, María Anes do Souto, litigando con el deán de Santiago sobre una propiedad en la localidad gallega de Sabadelhe. [...]
Works
“Ai justiça, mal fazedes que non”, en Cancioneiro da Biblioteca Nacional (cód. 10991): B 1466 (ed. facs. de L. F. Lindley Cintra, Lisboa, Biblioteca Nacional‑Imprensa Nacional‑Casa da Moeda, 1982) y en Cancioneiro da Biblioteca Vaticana (cód. 4803): V 1076 (ed. facs. de L. F. Lindley Cintra, Lisboa, Centro de Estudos Filológicos-Instituto de Alta Cultura, 1973)
“-Ai, mha filha, de vós saber quer’eu”: B 1025, V 615
“Ai mha filha, por Deus, guisade vós”: V 599
“Alguen vos diss’, amig’, e sei o eu”: B 1039, V 629
“Algun ben mi deve ced’a fazer”: B 962, V 549
“Amei vos sempr’, amigo, e fiz vos lealdade”: B 1045, V 635
“A meu amigo mandad’enviei”: B 1022, V 612
“A mia senhor, que eu sei muit’amar”: B 965, V 552
“A mia senhor, que me ten en poder”: B 959, V 546
“Amigas, o que mi quer ben”: B 1040, V 630
“Amigo, quando me levou”: V 598
“-Amigo, queredes vos ir?”: B 1043, V 633
“Amigo, veestes m’un dia ’qui”: B 1027, V 617
“Andei, senhor, Leon e Castela”: B 948, V 536
“A por que perço o dormir”: B 960, V 547
“A que mh a min meu amigo filhou”: B 1047, V 637
“Con coitas d’amor, se Deus mi perdon”: B 945, V 533
“De me preguntar an sabor”: B 942, V 530
“Desej’eu ben aver de mia senhor”: B 953, V 541
“ Diz, amiga, o que mi gran ben quer”: B 1035, V 625
“Dizen, amigo, que outra senhor”: V 594
“Dizen-mi a mí quantos amigos ei”: B 964, V 551
“Dizen que ora chegou don Beeito”: B 1463, V 1073
“Dizen, senhor, que non ei eu poder”: B 944, V532
“Diz meu amigo que, u non jaz al”: B 1031, V 621
“Diz meu amigo tanto ben de mi”: B 1024, V 614
“Don Beeito, ome duro”: B1464, V 1074
“Don Pero Nunez era entorvado”: B 1468, V 1078
“Entend’eu, amiga, per bõa fe”: B 1013, V 603
“Foi s’o meu amigo a cas del rei”: B 1044 (y 1048), V 634 (y 638)
“Ir vos queredes, amigo”: B 1051, V 641
“Ir vos queredes, e non ei poder”: B 1050, V 640”
“Joan Airas, ora vej’eu que á”: B 1551
“Maravilho-m’eu, si Deus mi dé ben”: B 951, V 539
“Meu amig’e meu ben e meu amor”: B 1046, V 636
“-Meu amigo, quero vos preguntar”: B 1016, V 606
“Meu amigo, vós morredes”: B 1012, V 602
“Meu senhor Rei de Castela”: B 966, V 553
“Mha madre, pois <a>tal é vosso sen”: B 1030, V 620
“Morredes, se vos non fezer ben”: B 1038, V 628
“Non ei eu poder d’o meu amigo”: B 1029, V 619
“Non quera Deus en conto receber”: B 958, V 545
“Non vi molher, des que naci”: B 947, V 535
“Non vos sabedes, amigo, guardar”: B 1028, V 618
“O meu amigo, forçado d’amor”: B 1033, V 623
“O meu amigo non pod’aver ben”: V 600
“O meu amigo novas sabe ja”: V 597
“O meu amigo, que xi m’assanhou”: B 1014, V 604
“O que soía, mha filha, morrer”: V 595
“Os que dizen que veen ben e mal”: V 601
“Ouço dizer dos que non an amor”: B 950, V 538
“Ouvi agora de mia prol gran sabor”: B 961, V 548
“O voss’amigo á de vós gran pavor”: B 1015, V 605
“-O voss’amigo que s’a cas del rei”: B 1041, V 631
“Par Deus, amigo, non sei eu que é”: B 1017, V 607
“Par Deus, mha madr’, o que mi gran ben quer”: V 596
“Par Deus, mha madr’, “Quand’eu fui un dia vosco falar”: B 1026, V 616
“Quando chaman Joan Airas reedor, ben cuid’eu logo”: B 1462, V 1072
“Que de ben mi ora podia fazer”: B 957, V 544
“Que grave m’est ora de vos fazer”: B 954-955, V 542
“Queixos’andades, amigo, d’amor”: B 1021, V 611
“Que mui de grad’eu faria”: B 1036, V 626
“Que mui leda que eu mha madre vi”: B 1019, V 609
“Queredes ir, meu amigo, eu o sei”: B 1023 y 1049, V 613 y 639
“Quer meu amigo de mi un preito”: B 1034, V 624
“Rui Martiiz, pois que est’<é>
assi”: B 1052, V 642
“Senhor fremosa, do bon parecer”: B 956, V 543
“Senhor fremosa, ei-vos grand’amor”: B 952, V 540
“Tan grave m’é, senhor, que morrerei”: B 943, V 531
“Todalas cousas eu vejo partir”: B 963, V 550
“Ua dona —non digu’eu qual—”: B 1467, V 1077
“U con Don Beeito aos preitos veeron”: B 1465, V 1075
“Vai meu amigo con el rei morar”: B 1042, V 632
“Vai s’, amiga, meu amigo daqui”: B 1020, V 610
“Vedes, amigo, ond’ei gran pesar”: B 1037, V 627
“Vi eu donas, senhor, en cas d’el-rei”: B 946, V 534
“Voss’amigo quer vos sas dõas dar”: B 1032, V 622.
Bibliography
J. L. Rodríguez Fernández, El cancionero de Joan Airas de Santiago. Edición y estudio, Santiago de Compostela, Universidade de Santiago de Compostela, 1980
C. Alvar y V. Beltrán, Antología de la poesía gallego-portuguesa, Madrid, Alhambra, 1985, págs. 282-296
G. Tavani, A Poesia Lírica galego-portuguesa, Lisboa, Editorial Comunicação, 1988, págs. 290-291
A. Resende de Oliveira, Depois do espectáculo trovadoresco. A estrutura dos cancioneiros peninsulares e as recolhas dos séculos XIII e XIV, Lisboa, Edições Colibri, 1994, págs. 356-357
R. Cohen, 500 Cantigas d’amigo, Porto, Campo das Letras, 2003, págs. 537-585.
Relation with other characters
Events and locations
