Biography
La existencia histórica y la obra de Luis de Mercado coincidieron con el período más brillante del pasado de la Medicina española. El siglo xvi constituye el momento de mayor proyección de la Medicina y la Ciencia españolas, y de una ostensible presencia en el ámbito europeo. En este marco histórico, Luis de Mercado ocupa una posición de privilegio en el Siglo de Oro de la Medicina española. Cronológicamente, este médico pertenece a la tercera promoción de profesionales españoles del Renacimiento, médicos filipinos, algunos como Luis de Mercado, al servicio de Felipe II, a los que deben sumarse figuras como Francisco Vallés, Fernando de Mena o Cristóbal de Vega, de clara proyección europea.
La medicina del siglo xvi fue sistematizada al final de la centuria por Luis de Mercado, cuya existencia histórica transcurrió entre Valladolid y Madrid. Hijo del cirujano Pedro de Sosa, oriundo de León, Mercado nació en Valladolid a finales del primer tercio del siglo xvi, y murió anciano en Madrid en 1611. [...]
Works
Methodus medendi, Pinciae, 1572
Libri duo De commvni et pecvliari praesidiorum artis medicae indicatione. Qvibus accesit proemii loco Methodus vniuersalis in tres classes dissecta, quarum prima affectus partes cognoscere docet: Secunda affectos ipsos: Tertia medendicationem praestat, Pintiae, Excudebat Didacus Fernandez à Cordoba, 1574 (reimpr., Coloniae, apud Joannem Baptistam Ciottum Semens, 1588, y 1592)
De essentia cavsis signis &
curatione febris malignae in qva maculae rubentes similes morsibus pulicum per cutem erumpun [...], Pinciae, Excud. D. F. à Corduba, 1574
De Mulierum affectionibus. Libri Quatuor. Quorum primus de comunibus Mulierum passionibus disserit. Secundum, Virginum &
Viduarum morbos tractat. Tertius, sterilium &
praegnantium. Quartus, puerperarum, &
nutricum accidentia, ad vnguem exequitur Liber quartus, Vallesoleti, excudebat Didacus Fernandez á Codoba, 1579
De Pulsus Arte &
Harmonia libri Duo [...], Pintiae, Excudebat Didacus Fernandez à Corduba, 1584 [al fin: 1583]
De Febrium essentia, defferetiis, causis, dignotione &
curatione Libri sex Quorum primus essentiam, Secundus differentias febriu expedit. Tertius causas. Quartus febres ephemeras exsequtir, &
curare docet. Quintus hecticas. Sextus vero pulridas omnes. Quibus accesit de febri pestilenti ac de maligna &
contagiosa. Liber septimus, Vallisoleti, apud haeredes Bernardini á Sancto Dominico, 1586 (ed. en Basilea con el título de la edición de 1574: De essentia cavsis signis [...], pero con el contenido del texto anterior de 1586)
De Mulierum affectionibus libri III [...] Ludovico Mercato [...] auctore [...], Venetiis, apud Felicem Valgrisium, MDLXXXVII [1587]
Tomus IV. Gynaeciorum libri III. De Morbis Mulierum communibus, Virginum, Viduarum, Sterilium, Praegnantium, Puerperarum, &
Nutricum [..., Basileae, Per Conradvm Vvaldkich clc lc xxc iix [1588] (La expresión “tomo IV” ha hecho sospechar el intento de obras completas antes de la serie de Madrid-Valladolid)
De febribus libri VII. A mendis [...] repurgati. His [...] addidimus. Ludovici Mercati Hispani de febre maligna, in qua punticula apparent. Mathaei Curtii de febribus compendium, Padua, P. Meiettus, 1591 (Nicolás Ruso Médico de Padua recogió los tres mejores tratados sobre fiebres, el de Guido Guidi, el de Mercado y el de Mateo Curtius
otra ed. con las mismas características que la anterior se hizo en 1595)
De Pvlsibvs libre dvo, quibus tota ars cognoscendi morbos &
prognosticandi disertissime tractatur [...], Patauii, apud Paulum Meiettum M.D.LXXXXII [1592] (es dudosa la ed. Pataui, 1682)
Libellus de essentia, causis, signis &
curatione febris maligna, in qua maculae rubentes similes morsibus pulicum per cutem erumpunt. Cui accesit consilium continens summa totius praedictionis &
curationis in eodem affectu, Basilea, apud conradum Waldkirch, 1594 (Nicolás Anatonio cita otra edición de Francfort sin indicar año)
Institvtiones Medicae ivssv Regio factae pro Medicis in praxi examinandis, Excudebat Madriti, Ludouicus Sanchez, 1594
Institvtiones Chirvrgicae ivssv Regio factae pro chirvrgis in praxi examinadis, Escudebat Matriti, Ludouicus Sanchez, 1594
Tomus tertius. Operum [...] In quo libri quatuor de Morbo, um internorum curatione, nunc primum in lucem editj continetur. Liber primvs. De Capitis dolore, et eius differentijs. liber secvndvs [...] affectiones [...] pectori, pulmoni &
cordi [...] Liber tertvs [...] Ventriculo &
Intestinis [...] Liber Qvartvs [...] iecoris [...] splenem [...] renum &
vesicae [...], Madriti, apud Thomas Iuntam, M.D.XC III [1594] (contra el criterio de Mariscal no existe edición de obras completas en Madrid, este volumen reimpreso como III volumen en Francofurti, 1620)
De Mulierum affectionibus, Libri quatour [...], Madriti, Apud Thomas Iuntam, M.D.XCIII [1594] (esta edición es separata con portada propia del t. III de Operum de Mercado publicadas en Madrid- Valladolid, 1594-1613)
De Mvliervm Affectionibvs, earvmque curatione
libre qvatvor. P:rimus, De Communibus Mulierum passionibus disserit. Secundus, Virginum, et Viduarum morbos tractat, Tertius, Sterilium, et Praegnantium Quartus, Puerperarum, et Nutricum accidentia ad vnguem exequitur, Venetiis, apud Ioannem Guerilium, MDXCVII [1597] (reimpr. Venetiis, apud Societatem Venetam, 1602, y Francofurti, 1608)
De natura &
conditionibus, praeseruatione, &
curatione pestis, quae populariter grassatur his temporibus. Libellvs, Matriti, Apud Petrum Madrigal, 1598
Libro en que se trata con claridad la naturaleza, causas, prouidencias, y se declaran la orden y modo de curar la enfermedad vulgar, y peste que en estos años se ha diuulgado por toda España [...], En Madrid. En la Imprenta del Licenc. Castro. Año M.D.XCIX [1599]
Libro en que se trata con claridad la naturaleza, causas, prouidecia, y verdadera orden y modo de curar la enfermedad vulgar, y peste que en estos años se ha diuulgado por toda España. Puesto por... en lengua vulgar, y traduzido del mismo... en lengua latina, co cosas de grande importancia añadidas, y vn quinto Tratado, en esta seguda impressio, Madrid, Imprenta del Licec. Castro, Año M.D.XCIX [1599] (se reproduce este texto dos veces en Pamplona por Matías Marés, 1599
y en Madrid, Carlos Sánchez, 1648)
Institvciones que sv Magestad mando hazer al Doctor Mercado su Medico de Camara, y Protomedico general, para el aprouechamiento y examen de los Algebristas. En las quales se declaran las diferencias que ay de coyunturas, y los modos que puede auer de desconcertarse. Assi mismo, como se pueden y deuen reduzir a su figura y lugar. Y vltimamente se trata de los huesos quebrados y de su curación, en Madrid, en casa de Pedro Madrigal, 1599 (según Pérez Pastor existe otra impresión con portada de 1598 y ligera, variante en el prólogo, De morbis haereditariis, 1605, cit. por Nicasio Mariscal sin dar más detalles, este escrito está incluido en las obras completas además de en el t. II de las ed. Fracfurt, Venecia y Madrid-Valladolid)
Tomvs primus [secundus, tertius, Quartus] Operum Ludovici Mercati [...], Impressum Pintiae, In aedibus eiusdem Auctoris, 1604 [Ex officina Ludouici Sanchez, 1605, Matriti, apud Thomam Iuntam, M.D.XCIIII, Vallesoleti, apud Ioanem de Rueda 1613]
Praxis medica nunc primum in lucem edita in 4 partes divisa, Venetiis, apud Bernardum Iuntam, Joan Bapti, Ciottum, et Socios, 1608 (en el catálogo de la Wellcome se cita otra ed. con las mismas características, 1611)
Opera omnia, In tres libros diuisa [...], Venetiis, M.DCIX, apud Bernardum Iuntam, Joan Bapti, Ciottum, et Socios, 1609-1611, 3 vols.
Opera omnia in quatuor tomos divisa [y Tomus Quintus] [...] sedulo ac accurate relecta, emaculata [...] a Zacharia Palthemio [...] cum praefactione ac encomio Joannis Hartmanni Beyeri [...], Francofurti, e Collegio Musarum Nouenarum Paltheniano, M.DC.VIII [1608- 1614], 5 vols. (reimpr. en Francofurtii, Typis Hartmanni Palthenij, Samptibus Haeredum D. Zacharie Palthenij, Anno M.DC.XX [1619-1620], 3 vols.)
Instituciones chirurgicae [...] nunc vero relectae, revissae marginalibusque [...] adornatae, primum in Germania editae, Francfurti ad Moenum, sumptibus haeredum L. Pal thenii, 1619
De Mulierum Affectionibus, libre qvatuor, I. Mulierum. II, Virginum et Viduarum. III, Sterilium et Praegnantium. IV, Puerperarum et Nutricum, Relecti, emacvlati [...], Francfvrti Typis Hartmanni Palthenij, Sumptibus Haeredum D. Zacharie Palthenij Anno M.DC.XX [1620]
Consultationes medicas. Gravissimarum atque difficilium &
additarum rerum Disputationis, magni momento &
usus. Libros Duos de Puerorum educatione, custodia &
providentia: atque de morborum qui ipsis accidunt curatione. Institutiones Chirurgicas, &
quae ad usum &
examen eorum, qui luxatoriam exercent artem, ratione continet, Francofurti, Typis Harimanii Palthenij, Sumptibus Haeredum D. Zacharias Palthenij. Anno M.DC. XX [1620] (existen además dos eds. de las Consultationes con las Institutiones ad vsum &
examen eorum, qui luxatoriam exercent artem. 1625, editadas conjuntamente, y de nuevo junto a las Institutiones chirurgicae, 1619)
Institutiones ad usum et examen eorum, qui luxatoriam excercent artem [...] in quibus denique agitur de Ossium fractura et curationes, Francofurti apud heredes Palthenij, 1625
El Libro de la Peste del Doctor [...] con un estudio preliminar acerca del autor y sus obras por el Doctor Nicasio mariscal, Madrid, Imprenta de Julio Cosano, Real Academia de Medicina, 1921.
Bibliography
N. Mariscal García, “El doctor Luis Mercado y sus obras”, intr. a L. Mercado, Libro de la peste, Madrid, Real Academia de Medicina, 1921, págs. 9-149 (col. Biblioteca Clásica de la Medicina Española, vol. I)
“Un retrato del doctor Luis Mercado por el Greco”, en El Siglo Médico (Madrid), LXVIII (1921), 3529, págs. 723-727
3530, págs. 747-749 y 3536, págs. 901-903
M. Nierenstein, “Luis de Mercado”, en Journal of the History of Medicine, 11 (1947), págs. 124-27
N. Alonso Cortés, Miscelánea vallisoletana, t. II, Valladolid, 1955, págs. 93-123
L. S. Granjel, “Los médicos humanistas españoles”, en Archivos Iberoamericanos de Historia de la Medicina (Madrid), VIII (1956), págs. 273-284
D. Musto, “The theory of hereditary disease of Luis Mercado”, en Bulletin of the History of Medicine, XXXV (1961) (4), págs. 346-373
J. Riera, Vida y obra de Luis Mercado, Salamanca, Universidad, 1968
J. M.ª López Piñero y L. García Ballester, “Luis Mercado y la traumatología renacentista: las Instituciones para el aprovechamiento y examen de los algebristas (1599)”, en Revista Española de Cirugía Osteoarticular (Valencia), I (1996), págs. 281-288.
Relation with other characters
Events and locations
